Zelf kiezen hoe je kijkt.

Hoe loop jij in een museum rond en hoe kijk jíj naar de kunst die daar wordt getoond? Loop je recht op het werk af en duik je er meteen in, of werp je er een korte blik op en lees je toch maar eerst eens wat op het tekstbordje er naast staat?

Dit zijn vragen die volop leven bij musea. Hoe laat je de bezoeker iets zien en hoe geef je hem informatie over datgene waar hij naar kijkt. Het is een dilemma. Aan de ene kant wil je als museum dat de bezoeker kijkt naar wat hij ziet en niet wordt afgeleid door name-dropping en feiten, aan de andere kant wil je die persoon ook wel weer de informatie geven waarmee hij het kunstwerk in een context kan plaatsen en jij als museum je verhaal kan vertellen. Daarbij komt dat het één ten koste lijkt te gaan van het ander. Hoe langer de tekst op het bordje, hoe korter men naar het kunstwerk zelf kijkt. En we kijken al zo kort! Het schijnt dat we gemiddeld tussen de 8 en de 30 seconden besteden aan een kunstwerk.

Musea zijn hier continu mee bezig. Wat voor informatie verstrekken we en hóe wordt die informatie verstrekt. Wordt er überhaupt wel informatie gegeven of laten we de bezoeker zelf op pad gaan om die informatie te vergaren? We hebben het nu even puur over de 'basis informatie' die een kunstwerk vaak begeleidt; naam, titel, jaar van vervaardiging, techniek en misschien een paar regels context. Dat soort zaken. Andere methoden om verdere (achtergrond)informatie te geven, als bijvoorbeeld zaalteksten of een audio-tour, laten we voor nu buiten beschouwing.

De aanpak van hoe dit soort informatie aan te reiken, verschilt per museum, per museumdirecteur en per tentoonstelling. Er is van alles mogelijk. Van de geijkte tekstbordjes naast het kunstwerk tot het verstrekken van informatie middels een hand-out bij de ingang van de zaal. En van alles daar tussenin. Net als in de kunst moeten ook musea zichzelf steeds vernieuwen. Dus ook op dit gebied. Je wilt de bezoeker niet alleen je museum binnenhalen maar eenmaal binnen, wil je hem ook scherp en bij de les houden.

Het Stedelijk Museum in Schiedam heeft hier een fraaie manier voor gevonden. De Ik Hou van Holland. Nederlandse kunst na 1945 - tentoonstelling laat de ontwikkeling zien in de hedendaagse kunst en verbindt deze aan ontwikkelingen in de maatschappij. De indeling is dus niet naar kunststroming maar gekoppeld aan maatschappelijke thema's als Wederopbouw & Welvaart en Identiteit & Maakbaarheid. 

Het is een interessante benadering die op een originele en verfrissende manier wordt aangeboden: de bezoeker krijgt van het museum namelijk zelf de keuze of hij of zij informatie wenst en zo ja, wanneer. Elk kunstwerk wordt in eerste instantie 'kaal' aangeboden. Dat wil zeggen, alleen het werk en verder niets. Je wordt als bezoeker dus aangemoedigd om alleen naar het werk te kijken en je niet af te laten leiden door namen en andere wetenswaardigheden. Puur het werk, puur het kijken. Pas zodra jij als bezoeker behoefte hebt aan informatie, druk je met je voet op de knop in de vloer en wordt de benodigde achtergrondinformatie in blacklight geprojecteerd op een stuk wand naast het kunstwerk.

Misschien duurt het even voordat je het idee van de knop hebt uitgevogeld of moeten je ogen wennen aan het licht maar als dat eenmaal is gebeurd, werkt deze manier van informatieverstrekking heel goed en biedt zij voor elk wat wils: alleen kijken, of eerst kijken en dan lezen, of juist andersom. En voor de doeners onder ons ook nog eens een knop om in te drukken. Interactie en keuzevrijheid. Helemaal 2016.

De tentoonstelling loopt nog tot 4 september dus ga tussen alle blockbusters van de grote musea door, ook naar dit museum. Het is echt de moeite waard. Ga met het hele gezin, kunnen de kinderen mooi die knop voor je indrukken.