Drie redenen voor dit stuk.
‘Het vizier verbreden vanuit die nauwe buis.’ (Bram van Sambeek)
Vorig jaar werd tijdens het Holland Festival de campagne Red de Fagot gelanceerd. De fagot wordt namelijk met uitsterven bedreigd: Kinderen kiezen niet meer voor dit instrument, een saxofoon of een gitaar heeft een wat hipper imago. En ook de conservatoria hebben weinig instroom waardoor in de professionele orkesten nu een probleem ontstaat. Er zijn te weinig fagottisten om de stukken te spelen en in de toekomst wordt dat probleem alleen maar nijpender. Tenzij… de fagot voor uitsterven kan worden behoed en het initiatief Red de Fagot zijn impact heeft.
Hoe groot haar overlevingskansen zijn? Ik vroeg het Bram van Sambeek, fagottist en vaandeldrager van de campagne en hij zei hierover:
|
‘Ik ben wel optimistisch, maar het instrument is soms wat te lief en bescheiden van karakter om zich assertief te kunnen laten horen (zoals dat met 250 man sterk in het Concertgebouw eindelijk wel zal lukken!). Helaas hebben daardoor ook vele componisten het instrument niet vaak op de voorgrond geplaatst, met name in de romantiek, die vaak toch draaide om het grote gebaar. De positieve kant is echter dat die relatief bescheiden klank net als op veel 'oude' instrumenten (zoals de instrumenten uit de baroktijd) een klank is die zeer rijk is, mooi mengt en niet primair gericht is op volume zoals bij de meeste andere moderne instrumenten. Het instrument is dus zeer kleurrijk, waardoor het enorme mogelijkheden heeft om zeer verschillende emoties uit te drukken en in vele stijlen op zijn plek kan zijn.'
'Een gunstige ontwikkeling hierbij is dat het in de muziekwereld steeds gewoner wordt om veel verschillende stijlen te mixen waardoor de fagot ook weer vanuit de huidige concertpraktijk nieuw leven kan worden ingeblazen. Het is hierbij van groot belang dat fagottisten zelf opdrachten blijven geven aan de belangrijke componisten van deze tijd en hen inspireren met alle mogelijkheden van het instrument. Dat gaat eigenlijk over de 'hoorbaarheid' op de langere termijn; op de kortere termijn is ook de zichtbaarheid zeer van belang en dat maakt de Holland Festival campagne zo ontzettend belangrijk.’ |
In die campagne wordt de fagot op allerlei mogelijke manieren onder de aandacht gebracht. Voorafgaand aan voorstellingen worden kleine fagotcomposities gespeeld, er is in de programmering plek ingeruimd voor het instrument (vanavond Pascal Gallois!) en er is een inzichtelijke website met allerlei aantrekkelijke informatie en mooi videomateriaal. De campagne heeft grote internationale aandacht gegenereerd, op de Nederlandse televisie maar ook in grote kranten van UK tot Australië.
|
De grote finale van de campagne vindt aanstaande zaterdag 25 juni in het Concertgebouw plaats. Merlijn Twaalfhoven heeft een stuk gecomponeerd voor ‘immens veel fagotten’, Grand Subphonia. Een compositie voor absolute beginners tot superspecialisten als Van Sambeek. Afgelopen maanden kon iedereen zich hiervoor aanmelden.
En dat hebben we gedaan... Om een drietal redenen. |
|
De eerste reden lees je hierboven. De fagot is zo’n ontzettend mooi en rijk instrument dat het een groot verlies is wanneer bepaalde stukken niet meer (goed) gespeeld kunnen worden simpelweg omdat er geen spelers zijn of omdat deze van ver – uit het buitenland - gehaald moeten worden. Zonde en onnodig. Als er dan een actie ondernomen wordt om dit probleem aan te kaarten, dan kan je dat onderstrepen en het bijvoorbeeld door jouw deelname, verder onder de aandacht brengen. Jouw manier om een steentje bij te dragen. De mijne, in dit geval.
|
Naar aanleiding van de korte composities die vorig jaar ten gehore werden gebracht, liet ik thuis fagot-stukken horen en video-fragmenten van bijvoorbeeld Van Sambeek zien. Zoals deze: http://bit.ly/21s5PE4 waar hij bij Podium Witteman een stuk speelt dat je meeneemt van de blues naar barok (Vivaldi). Worstel je even door de onontkoombare advertentie heen en blijf luisteren tot het einde van het fragment. Waanzinnig mooi. En dat allemaal in één fagot. Of beluister hiernaast een stukje door Van Sambeek uit een fagot-concert van Kalevi Aho.
|
|
Middelste zoon was in elk geval geraakt, zeker toen hij doorkreeg dat zoiets ook voor kinderen was weggelegd. Met goede hoop hoorde ik hem een poos later bij de balie van de muziekschool vragen of er iemand was die hem de fagot kon leren spelen. Als antwoord kreeg hij: 'Fagot, uh, wat is dat?' De vraag was misschien niet duidelijk of de meneer nog niet helemaal wakker. Maar de urgentie van de Fagot campagne werd voor ons met dit voorval bevestigd. Middelste zoon was wat uit het veld geslagen. En toen kwam Grand Subphonia om de hoek kijken… De tweede reden voor deelname.
En de derde? Die zit in de categorie: Geen woorden maar daden, of beter: naast woorden óók daden. Naast theorie ook praktijk. Heb je ergens een mening over? Onderbouw het met praktische ervaring. Schrijf je over kunst? Ga er op uit. Lees je over bijvoorbeeld etsen en alle stappen in dat procedé? Volg een workshop en je vergeet nooit meer hoe moeilijk het is. Ik heb geen muzikaal talent en ook geen bijzonder muzikaal gehoor maar luister heel graag naar mooie stukken. De fagot is een intrigerend instrument en ik wilde zelf wel eens ervaren hoe het is om die te bespelen. De proef op de som nemen. Me verschuilend achter de wens van middelste zoon om fagottist te worden en mee te doen aan Grand Subphonia, heb ik mij ook aangemeld. Dat heb ik geweten. Het is ‘vet moeilijk.’ Volgens mijn thuispubliek klink ik als ‘een verkouden stoomboot.’
Maar wat een instrument. We hebben hard geoefend en naar ons beste kunnen zullen we Grand Subphonia op 25 juni in het Concertgebouw ten uitvoer brengen. Met ‘immens veel’ andere fagottisten. Komt dat zien. En horen.
En over al die fagottisten die deelnemen aan dit project zegt Bram van Sambeek:
|
‘Ik ben enorm geraakt door de hoeveelheid mensen die de sprong in het diepe hebben gewaagd en soms zelfs helemaal vanuit het niets het instrument hebben durven op te pikken. Merlijn [Twaalfhoven, red.] benadrukt met zijn compositie heel erg goed hoe eigenlijk 1 toon die je alleen speelt, al van enorm belang kan zijn en samen met zoveel anderen uit kan groeien tot een overweldigende ervaring.’
‘Muziek is een fantastisch middel om verbinding te maken met mensen en culturen.’ |
Met Grand Subphonia is de Red de Fagot campagne afgesloten. De volgende campagne voor bedreigde instrument-soorten is Red de Hoorn, het instrument dat je vaak hoort 'in een film wanneer de held verschijnt.’ Die campagne krijgt volgend jaar een spetterende finale. En daarna is het de beurt aan Red de …?
We gaan maar weer eens oefenen. Zie je de 25ste!
***
www.reddefagot.nl
www.reddehoorn.nl
www.reddehoorn.nl
RSS-feed