Heel, half, klein of groot.

Ik heb hier vier boeken voor me liggen, met bijna dezelfde titels. Althans, ik haal ze soms door elkaar.

Ik begin met Een klein leven van de Russische Vasili Grossman. Een boek waarin een aantal van zijn journalistieke werken, essays en verhalen is opgenomen. Maar ook de brieven die Grossman aan zijn overleden moeder schreef. Ze zijn hartbrekend, ik lees ze als moeder van drie. En er is het verslag van de hel van Treblinka. Bijna niet te lezen, zo huiveringwekkend. Grossman beschrijft het onbeschrijflijke. 

Ik heb hier ook Een half leven (Half a life). Dit boek van V.S. Naipaul gaat over Willie Chandran, een man die zijn halve leven heeft vermorst met zijn zoektocht (in India, Engeland, Mozambique) naar erkenning. Erkenning van wat? De passiviteit van Chandran doet mij denken aan de verongelijktheid die Meneer Biswas had, in zijn zoektocht naar een huis (Een huis voor meneer Biswas - ook van Naipaul, absoluut lezen). En ook daar gaat het niet om een huis natuurlijk maar om iets anders. 

En dan is er nog Een heel leven (Ein ganzes Leben) van Robert Seethaler. Weer iets heel anders. In bijna poëtische beelden beschrijft Seethaler het leven van Andreas Egger. Niet een lijvig boek, er staat geen woord te veel. De eerste zin trekt je meteen de bergen in naar de hut van Geitenhannes.

Het vierde - en meest recente - boek is Een klein leven (A Little life) van Hanya Yanagihara. Niet kort, wel lijvig. Zowel figuurlijk als letterlijk. Een heel verdrietig verhaal. Hoe help je iemand die niet gered wil worden?

Wat wil ik met het noemen van deze vier boeken? Niet ze een éénregelige recensie geven. Dat is niet de bedoeling en daar doe je deze boeken ook geen recht mee. Waarom breng ik ze dan hier? Omdat ik geïntrigeerd ben door het woord leven in de titels. Het laat me niet los.  

Het leven. We doen er allemaal wat anders mee en bezien het elk vanuit een ander perspectief. Klein op de grote schaal der dingen, klein voortkomend uit pijn, half door een gevoel van verspilling of heel vanuit de gedachte dat een mens altijd een compleet leven leidt, hoe groots of hoe - voor een ander -onbetekenend dan ook. Misschien is het heel van Seethaler wel hetzelfde klein als dat van Grossman.

Het is wat, dat leven. 

***